Η παρούσα μελέτη αφορά στην δημιουργία τεσσάρων κατοικιών προς ενοικίαση στον προφήτη Ηλία του ορεινού Ασφενδιού της Κω. Λόγω του ιδιαίτερου ακανόνιστου σχήματος της κτηματικής μερίδας, οι πολεοδομικοί περιορισμοί δημιουργούν μικρές οικοδομίσιμες περιοχές, στη μεγαλύτερη από τις οποίες θα τοποθετηθούν τα κτίσματα των κατοικιών. Εκεί υπάρχει ελαιώνας που εκτείνεται από ένα μεγάλο πλάτωμα καθώς και πάνω σε φυσικούς αναβαθμούς του εδάφους από ξερολιθιά με συνολική υψομετρική διαφορά τεσσάρων μέτρων.

Όραμα των ιδιοκτητών, της Αϊσέ και του Αντώνη, που είναι λάτρεις της παράδοσης του τόπου, είναι η δημιουργία ενός συγκροτήματος κατοικιών, οι οποίες θα λειτουργούν μέσα σε ένα ευρύτερο concept βιωματικού αγροτουρισμού, σε συνδυασμό με τους ελαιώνες και τα μποστάνια του κτήματος, με στόχο τον σεβασμό στο τοπίο και την αναβίωση της πολιτιστικής κληρονομιάς των ορεινών οικισμών της Κω.

Βασική σχεδιαστική πρόθεση είναι η δημιουργία ενός μικρού οικισμού μέσα στον ελαιώνα.

Σχεδιάστηκαν δύο τύποι αυτοεξυπηρετούμενων κατοικιών, με μικρές παραλλαγές.

Στις δύο ανεξάρτητες ισόγειες κατοικίες παραδοσιακού χαρακτήρα, θα χρησιμοποιποιηθούν χαρακτηριστικά στοιχεία της τοπικής κώτικης αρχιτεκτονικής, τόσο σε μορφολογικό και ογκοπλαστικό επίπεδο στο σχεδιασμό των όψεων, όσο και στη διαμόρφωση των εσωτερικών τους χώρων. Οι δύο κατοικίες τοποθετούνται χωρικά ακανόνιστα μεταξύ τους με τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή ιδιωτικότητα μεταξύ των επισκεπτών. Παράλληλα, σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του περιβάλλοντος χώρου θα δίνεται η αίσθηση που συναντούμε στους νησιώτικους οικισμούς.

Όσον αφορά στις άλλες δύο κατοικίες, θα αξιοποιηθεί το πλεονέκτημα της υψομετρικής διαφοράς που δίνεται μέσω της μορφολογίας του εδάφους για τον σχεδιασμό δύο υπόσκαφων κατοικιών. Η παραδοσιακή ξερολιθιά που αναπτύσσεται σε αυτήν την περιοχή του γηπέδου διαμορφώνοντας τους αναβαθμούς του ελαιώνα ακολουθώντας τις φυσικές πτυχώσεις του εδάφους, θα αναδιαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελεί την προσόψη των δύο υπόσκαφων κατοικιών. Στόχος είναι να επιτευχθεί η ομαλή ένταξη των υπόσκαφων κατοικιών στη φυσική μορφολογία του εδάφους, αφενός για τη διατήρηση και την προστασία του και αφετέρου ώστε να δημιουργείται το ελάχιστο δυνατό αποτύπωμα της αρχιτεκτονικής πρότασης στο φυσικό τοπίο.

Η κύρια πρόσβαση στην περιοχή μελέτης γίνεται μέσω ημιονικής οδού. Με την είσοδο στο οικόπεδο δεν υπάρχει απευθείας οπτική επαφή με τις κατοικίες, καθώς βρίσκονται υψομετρικά 7 μέτρα χαμηλότερα. Στο πρώτο πλάτωμα που συναντάται, θα κατασκευαστεί ένα μικρό ισόγειο κατάστημα, για την εξυπηρέτηση των ενοίκων των κατοικιών.
Έξω από τον μαντρότοιχο που οριοθετεί την περιοχή του καταστήματος διαμορφώνεται υπαίθριος χώρος στάθμευσης. Στη συνέχεια, οι προσβάσεις στις κατοικίες γίνονται μέσω ενός κεντρικού δρόμου από φυσικά υλικά που ακολουθεί την φυσική κλίση του εδάφους ενώ παρακάτω διακλαδώνονται ιδιωτικά μονοπάτια που οδηγούν στην κάθε κατοικία ξεχωριστά. Εναλλακτική πρόσβαση θα μπορεί να υπάρχει στις κατοικίες μέσω μίας περιμετρικής διαδρομής μέσα στον ελαιώνα, στην βόρεια πλευρά των κατοικιών.

Τα κτήρια πλαισιώνονται από περιμετρικό περιβάλλοντα χώρο, με τις υφιστάμενες ελιές που θα μεταφυτευθούν σε νέες θέσεις που να εξυπηρετούν το σχεδιασμό και να προσφέρουν σκίαση. Οι κατοικίες θα διαθέτουν ιδιωτικούς εξωτερικούς χώρους με υπαίθρια καθιστικα. Η σκίαση τους θα επιτυγχάνεται με ξύλινες πέργκολες καθώς επίσης και από τις φυλλωσιές των δέντρων.

Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν στις όψεις των δύο ανεξάρτητων ισόγειων κτισμάτων είναι αδρός σοβάς (θερμοπρόσοψης), ενώ για την πρόσοψη (αναλληματικός τοίχος) των υπόσκαφων κατοικιών και συνεπώς για όλο το καμπύλο μέτωπο που σχηματίζει τον αναβαθμό, θα χρησιμοποιηθεί η λογική της ξερολιθιάς, ώστε η επέμβαση να εντάσσεται ομαλά στο φυσικό τοπίο. Για την επένδυση της όψης των υπόσκαφων θα γίνει επανάχρηση του υλικού της υφιστάμενης ξερολιθιάς.
Σε όλα τα κτίσματα, τα πρέκια στα παράθυρα και τα μαντώματα στις πόρτες θα είναι από πελεκημένο σκυρόδεμα, τεχνοτροπία που χρησιμοποιούταν κατά κόρον στην τοπική αρχιτεκτονική. Όλα τα κουφώματα θα είναι παραδοσικού σχεδιασμού.

Το δώμα των υπόσκαφων κατοικιών δεν θα είναι βατό και η φύτευσή τους θα είναι χαμηλή και ξηροφυτική με είδη που αναπτύσσονται στην περιοχή.

Λίγα μέτρα μετά την είσοδο στην κτηματική μερίδα υπάρχει τριγωνική οικοδομήσιμη περιοχή, όπου δημιουργείται αναβαθμός από ξερολιθιά.
Εκεί θα κατασκευαστεί ένα μικρό κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος που θα λειτουργεί συμπληρωματικά για το συγκρότημα, εξυπηρετώντας τους επισκέπτες. Καθώς το κατάστημα θα βρίσκεται 5 μέτρα πάνω από το επίπεδο που θα κατασκευαστούν οι κατοικίες, δεν θα υπάρχει οπτική ή ακουστική επαφή μεταξύ τους. Ο εξωτερικός χώρος του καταστήματος θα σκιάζεται από ξύλινες πέργκολες που θα ορίζουν και την επιφάνεια ανάπτυξης των τραπεζοκαθισμάτων. Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι ίδιας αισθητικής με αυτά του καταλύματος.

Όσον αφορά στην εσωτερική διαρρύθμιση των κατοικιών, τα ισόγεια ανεξάρτητα κτίσματα τυπολογίας Γ, αναπαριστούν πλήρως τον τρόπο που οργανωνόταν μία παραδοσιακή αγροικία της Κω στο παρελθόν. Καθώς εκμεταλλευόμαστε το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των 4,00μ. έγινε προσπάθεια αξιοποίησης στο έπακρο των επιτρεπόμενων μεγεθών, ώστε οι χώροι που θα δημιουργηθούν εσωτερικά να είναι λειτουργικοί και βιώσιμοι, αποτυπώνοντας όμως ταυτόχρονα τον τρόπο ζωής μίας οικογένειας της ορεινής ζώνης της Κω.

Εισερχόμενοι στον μεγαλύτερο κτηριακό όγκο της κατοικίας (στο λεγόμενο «καλό/μεγάλο σπίτι») από τη μία πλευρά έχει δημιουργηθεί μία ελαφριά μεταλλική και ξύλινη υπερυψωμένη πλατφόρμα, που αποτελεί τον ταβλάδο, δηλαδή τον χώρο του καθιστικού, ο οποιος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως χώρος ύπνου αν υπάρξει ανάγκη για φιλοξενία περισσότερων των 4 ατόμων. Ο ταβλάδος συνδέεται άμεσα και με τον χώρο της κουζίνας, του «μαεργιού» που αποτελεί τον μικρότερο όγκο της κατοικίας.

Από την άλλη πλευρά της εισόδου, έχει σχεδιαστεί μία πιο σύνθετη ελαφριά μεταλλική και ξύλινη κατασκευή, η οποία αναπαριστά τον παραδοσιακό κρέββατο, στον οποίο η πρόσβαση γίνεται μέσω μίας ξύλινης σκάλας. Ο διαθέσιμος χώρος μας επιτρέπει την κατασκευή δύο διπλών κρεβατιών.

Για να αξιοποιηθεί ο χώρος κάτω από τον κρέββατο, σχεδιάστηκε ένα χώρος υγιεινής καθώς και ένας βοηθητικός αποθηκευτικός χώρος γκαρνταρόμπας, δεξια και αριστερά της σκάλας αντίστοιχα, οι οποίοι βρίσκονται 40 πόντους χαμηλότερα από το επίπεδο της εισόδου, ώστε να είναι λειτουργικοί οι χώροι.

Η είσοδος στις υπόσκαφες κατοικίες οδηγεί σε έναν ενιαίο χώρο κουζίνας καθιστικού, ενώ μία υπερυψωμένη ελαφριά κατασκευή, ενός μικρού κρέββατου εξυπηρετεί τον ύπνο δύο ατόμων. Περνώντας μία μεγάλη καμάρα οδηγούμαστε σε έναν μεταβατικό άνετο χώρο που λειτουργεί ως γκαρνταρόμπα – αποθηκευτικός χώρος για βαλίτσες και που διοχετέυει τον επισκέπτη στον μεγάλο χώρο ύπνου ο οποίος φωτίζεται – αερίζεται από έναν μεγάλο φεγγίτη. Στους χώρους υγιεινής, πάνω από την περιοχή του ντους υπάρχει επίσης φεγγίτης που προσφέρει φυσικό φωτισμό- αερισμό.

Ομάδα έργου:

Αρχιτεκτονική Μελέτη, Σχεδιασμός Εσωτερικού Χώρου, Αδειοδότηση: Urbic Architects / Μιχάλης Κανταρζής, Ελένη Λιονάκη

Στατική Μελέτη: Ιωάννης Αλαχιώτης

Μηχανολογική Μελέτη: Μιχάλης Χατζημάρκος

Τοπογράφος: Βασίλης Κανελλόπουλος

Passionate about design and traditional architecture, we started discovering the abandoned villages of Kos, capturing all the valuable elements of an era that seems to be forgotten, to gain a deep understanding of local architecture. After 10 years of experience, our mission focuses on rethinking and reviving the local heritage in the context of today’s reality, to ultimately create unique and meaningful spaces that inspire.